Sant'Eligio

Dit schilderij, van Jacopo da Empoli (1614) hangt in de Vasarigang aan het begin van het traject dat over de Ponte Vecchio gaat. Het hangt precies daar omdat de heilige op het schilderij, Sant'Eligio, de beschermheilige is van de goudsmeden en sinds het decreet van 1593 mogen alleen goudsmeden zich vestigen op de Ponte Vecchio.

Voor die tijd hadden slagers en vishandelaren hun winkels op de brug om hygienische redenen, maar dat vlees en die vis stonk de prinsen iets te veel op hun weg van kantoor naar huis, hoog boven het plebs in de straat, dus maar een decreet: "van nu af aan, alleen juweliers en goudsmeden op de brug!", want goud is toch meer een prins waardig.

Het schilderij vertelt van de legende rond de heilige Eligius. Hij werd verdacht edelmetaal voor een opdracht achterover te drukken en om het tegendeel te bewijzen, maakte hij van een hoeveelheid goud voor één troon, twee exemplaren voor de Franse koning ( te herkennen aan zijn fantastiche mantel met franse lelies) en eindigde alles goed.

'l'Onestà di Sant'Eligio' heet het: de eerlijkheid van de Heilige Eligio. Grappi, want vandaag las ik in de krant dat iemand fraude ten laste is gelegd en zijn bedrijf heet Eligio....

San Michele Arcangelo

Gisteren, 29 september was de dag van San Michele Arcangelo, Aartsengel Michael en het was weer een fantastische dag die paste als een puzzel.

San Michele Arcangelo, Lorenzo Credi, Sacrestie van de Kanunniken, Dom Florence

Aartsengel Michael, is de Hoofdengel, de engel die in de hierarchie van de engelen het hoogst staat en de mens en het geloof beschermd tegen Satan. Hij heeft Lucifer, die eerst ook een aartsengel was, verdreven en Lucifer is toen Satan geworden.

We werkten voor een heel leuk huwelijk van een heel lief bruidspaar. Mijn taak was de gasten in de bus te begeleiden van de agriturismo in Carmignano tot aan de Kapel van Semifonte in Barberino Val d'Elsa, onderweg te vertellen over de omgeving en de geschiedenis en in de Kapel het huwelijk officieel te vertalen. Wat is dat toch  leuk en bijzonder om  te doen!

In Carmignano werd gisteren de dag van San Michele, de beschermheilige van het dorp, gevierd met een soort palio, maar hier op ezels, de Gara dei Ciuchi.

(Carmignano is een prachtige plaats en leuk om te melden is dat het één van de zes DOCG van Toscane heeft. De Denominazione di Origine Controllata e Garantita is de Italiaanse variant op de Apellation Controlée. De andere vijf zijn veel bekender, zoals de Chianti Classico, de Vernaccia di San Gimignano, de Brunello di Montalcino, de Vino Nobile di Montepulciano en de Chianti. Neemt niet weg dat de Carmignano (Sangiovese gecombineerd met de Cabernet Franc of -Sauvignon en Canaiolo druif) een van de oudste is, omdat de Medici zich al snel prachtige villa's in de omgeving lieten bouwen, zoals Poggio a Caiano en daar hun wijn lieten verbouwen.)


Van Carmignano ging de route langs Prato en Florence, dwars door de Chianti naar Barberino Val d'Elsa en vanuit daar naar de Kapel van Semifonte, opgedragen aan niemand anders dan... Aartsengel Michael.

De koepel is een heel bijzonder, naar de verbeelding sprekend bouwsel, op een intrigerende plek. Op de heuvel waar de koepel in 1594 gebouwd is door Santi de Tito, was namelijk sinds 2012 een verbod op alle bebouwing gelegd. In 1202 maakten de Florentijnen daar de jonge bloeiende stad Semifonte met de grond gelijk, letterlijk met de grond gelijk. Geen steen bleef er over. Veel  stenen werden hergebruikt om de vestingmuren van het prachtige Barberino te bouwen. Een groene heuvel bleef over. Een prachtige heuvel met gras en struiken en bomen en verder niets.

In 1594 ontving Giovanni di Neri Capponi, de kanunnik van de Dom van Florence, de Santa Maria del Fiore, na jarenlang zeuren eindelijk van Groothertog Ferdinand I de toestemming om het herdenkingsmonument aan Semifonte te bouwen. Het is een kopie geworden van de koepel van Brunelleschi op schaal 1:8. Alles is hetzelfde, de acht zijden, de dubbele koepel, de balijnen, de lantaarn, maar dan dus in het klein. Hij staat als daar een beetje verloren en vreemd op die heuvel. Misschien heeft het schilderij van Lorenzo Credi, uit de sacrestie van de Kanunniken bijgedragen aan de beslissing de Kapel aan Aartsengel Michael op te dragen.

Semifonte is een mysterieuze plek en al eeuwen onderwerp van onderzoek, speculatie en legendes. Een gebruik is mooi en dat heeft het bruidspaar vandaag ook gedaan: na de plechtigheid zijn ze drie keer rond de kapel gelopen en het zal hen alle geluk brengen!

De weddingplanners: Trouwen in Toscane
De Agriturismo: La Borriana
De lunch in Barberino: Il Canto di Baccio

Ona Ona Ona

"Ona Ona Ona ma che bella rificolona
ma è più bella la mia di quella della zia
la mia l'è co' fiocchi
la tua l'è co' pidocchi....!!!!"

" Ona Ona Ona maar wat een mooie lantaarn
de mijne is mooier dan die van mijn tante
de mijne heeft strikjes
de jouwe heeft vlooien....!!!!"

Vanavond bij ons in Tavarnelle Val di Pesa

Vanavond hebben we bij ons in het dorp het feest van de Rificolona gevierd met een optocht door de straten naar de Pieve (de parochiekerk, die zoals het hoort buiten de bebouwde kom staat). Beetje raar, op 9 september, want dat is hetzelfde als Sinterklaas op 8 december vieren, maar op de avond dat het eigenlijk hoorde hadden we de 'Festa dello Sport' met de presentatie van alle teams van de diverse plaatselijke verenigingen. Heel belangerijk!

Het feest bestaat uit een optocht met lampionnen en daarbij hoort het bovenstaande liedje.

In Florence hebben ze afgelopen vrijdag, op 7 september, de optocht gelopen, mèt Burgemeester Renzi, pastoor en honderden lampionnen, van Piazza della Signoria via Piazza San Giovanni naar Piazza della SS Annunziata, want dat is de plek waar het allemaal om gaat.

Piazza SS Annunziata

Op dat plein werd namelijk van oudsher een martk gehouden op de geboortedag van Maria, op 8 september .Boeren kwamen van heinde en verre om hun zelfverbouwde en gemaakte waar te verkopen. Om zeker te zijn van een goed plekje op de populaire markt kwamen de dorpelingen zo vroeg mogelijk en het liefst de avond en nacht van te voren en om in het donker de weg te kunnen zien droegen ze zelfgemaakte lantaarns bij zich. Omdat ze er niet stads genoeg uitzagen, moeilijk liepen door de zware bepakking en dan ook nog die rare lichten bij zich, werden ze vaak uitgejouwd door de Florentijnse jeugd.

Lampionnen voor de Ospedale degli Innocenti

De Florentijnen zijn typisch en hebben een eigen gevoel voor humor. In de 17e eeuw is de avond van 7 september een traditioneel feest geworden. Aan de ene kant wilden ze de vreemde intocht van boeren verwelkomen met zelfgemaakte lampionnen, aan de andere kant staken ze de draak met de boeren en vooral de boerinnen door bizarre lampionnen te maken, het liefst lijkend op dikke ronde vrouwen. De grootste lol bestond echter uit het beschieten van de lampionnen met watermeloenpitten zodat de papieren constructies in de fik vlogen.

Nu is het allemaal officieel, bijna tuttig, met vlaggen en trommels, pers en uniformen en is de traditionele kwajongenshumor ver te zoeken, toch heb ik besloten volgend jaar mijn kinderen naar de SS Annunziata mee te nemen om  het èchte werk mee te maken.

Op deze website kun je ideen op doen voor een mooie zelfgemaakte lantaarn als je volgend jaar met ons mee wilt!

Feriae augusti...

Op Ferragosto ga je weg, neem je vakantie, moet je er even uit. Op Ferragosto zijn alle winkels dicht neemt iedereen vakantie en ligt Italie stil. Ferragosto is eigenlijk 1 dag, 15 augustus, maar betekent voor de meeste Italianen die ene week vakantie in het jaar. Niks vakantiespreiding! Het leven ligt stil en de meeste zaken zijn van te voren afgerond, een beetje zoals met Kerstmis. Ik weet nog goed dat ik 15 jaar geleden vanuit Florence op bezoek wilde bij iemand in Rome, maar dat kwam niet uit want ze moest naar de kapper voor Ferragosto. Dat vond ik echt raar, maar ik wist eenvoudig niet hoe belangrijk de dag was.

In de Fascistische traditie is Ferragosto de dag bij uitstek voor een mini vakantie en famille, een picknick, een dagje strand, de bergen in of museumbezoek in een stad. Er zijn traditionele gerechten en traditionele spelen. Twee jaar geleden op het strand lag ik rustig een boek te lezen toen ik in de verte een massa mensen zag aankomen, het zag er een beetje bedreigend uit eigenlijk. Dichterbij zag ik dat het allemaal jongeren waren die met water gooiden, niemand werd gespaard, ook ik niet. Een groepje kwam op me af, ik lag echt op een heel rustig stuk in mijn eentje, en flats water over mij, over mijn boek, mijn mand, mijn handdoek, over alles. Ik vond het vreselijk en hoorde later dat je dat op Ferragosto op het strand kunt verwachten.

De traditie van Ferragosto stamt uit de tijd van Keizer Augustus die in 18 voor Christus een rustperiode instelde in de oogstmaand, de feriae augusti. In ongeveer 50 na Christus overlijdt Maria op 15 augustus en wordt het van een heidens tot een christelijk feest. In de Nederlandse volksmond ten onrechte 'Maria Hemelvaart' genoemd, want Maria vaart niet ten hemel, maar wordt ten hemel opgenomen.

Pietro Perugino, Pala di Valombrosa, Galleria dell'Accademia, Florence

De apostelen zaten bij Maria toen ze 'insliep', waarna ze met lichaam en al ten hemel werd opgenomen. De apostel Thomas, was niet bij de inslaap aanwezig geweest en voegde zich later bij zijn vrienden en geloofde het verhaal niet (ongelovige Thomas), maar gelukkig liet Maria toen haar ceintuur uit de wolken naar beneden hangen en werd alle twijfel bij hem weggenomen. Dit tafereel is honderden keren afgebeeld en ook in Florence is het veel te zien, maar in het Santuario della Verna (AR) hangt deze van Andrea della Robbia, waarover een volgende keer meer....

De tranen van San Lorenzo

Vandaag, 10 augustus, is de dag van San Lorenzo en vandaag valt precies in de periode van het jaar dat de aarde de meteorietenzwerm van de Perseiden kruist.

Als de aarde de baan van een meteoritenzwerm kruist zijn er meer dan anders vallende sterren te zien. De 'sterren' zijn eigenlijk verdampende stofdeeltjes. Dit klinkt fijner dan de theorie, die leert dat wat wij een vallende ster noemen, de laatste schreeuw is van een ster voordat hij in een zwart gat verdwijnt.

Op 10 augustus 285 werd in Rome San Lorenzo gemarteld en vermoord. In zijn leven was Lorenzo een Diaken die door Keizer Valerianus tot de marteldood veroordeeld wordt. Het was de tijd van de christenvervolgingen en de geheime diensten in de catacomben. De Keizer had de schatten van de kerk nodig om de oorlogen tegen de Germanen te bekostigen. Toen de heilige Laurentius weigerde die over te dragen kostte hem dat zijn leven.

Santo Stefano en San Lorenzo 

(Donatello in de Oude Sacrestie van de San Lorenzo, Florence, rond 1435)

Zoals alle heilige martelaren wordt hij altijd afgebeeld met het atribuut waardoor hij aan zijn einde is gekomen. Vaak vragen mensen mij wie die heilige met het raam in zijn hand is. Het is geen raam, het is een gril, want volgens bronnen, die helaas niet helemaal te vertrouwen zijn, maar waar wel altijd in is geloofd is de heilige Laurentius gegrild en sterker nog, volgens de geschriften heeft hij ook nog tegen zijn folteraars gezegd: 'Aan deze kant ben ik gaar, draai me nu maar om'.

Martelaarschap van San Lorenzo 'aan deze kant ben ik gaar....'

(Bronzino, fresco, 1569 in de kerk van San Lorenzo, Florence)

De vallende sterren staan symbool voor de vonken van het vuur onder de gril, maar worden ook wel de tranen van San Lorenzo genoemd, maar gelukkig denken we doorgaans aan romantischer dingen bij het zien van de vallende sterren.

In heel Italie en natuurlijk in Chianti is het weer een fijne reden om wijn te drinken en viert elk dorp 'Calici di Stelle' waarbij het wijnproeven gecombineerd wordt met het wegdromen bij de vallende sterren, het gratis bezoeken van musea en een vrijmarkt voor typische Toscaanse produkten.

24 juni 2012

Voor de gelegenheid wordt Prandelli Florentijn genoemd, omdat deze trainer uit Cremona van 2005 tot 2010 de Fiorentina coachte, maar nu op 24 juni met de Azzurri, het Italiaanse Nationale voetbalteam, de halve finales van de EK heeft bereikt. Mooie dag voor de Italiaanse 'Azzuri', minder voor de Florentijnse 'Azzurri', die op dezelfde dag van de Bianchi verloren met het àndere voetbal. Het middeleeuwse voetbal. Het Calcio Storico Fiorentino. Het voetbal dat eigenlijk alleen voetbal heet omdat er een bal bij betrokken is, maar agressiever is dan welke vechtsport ook.

24 spelers per team, gekleed in Middeleeuwse pakken met ruige koppen. Het lijkt of ze zo uit een fresco van Ghirlandaio komen stappen, alleen de tattoo's en Nikes verklappen dat het nu is. Alles mag en er lijken geen regels te zijn, ook al zijn die in 1580 op papier gezet. Een punt wordt gemaakt door de bal over de achterlijn van de tegenstander te krijgen, op welke manier dan ook. Overal op het veld liggen spelers elkaar in elkaar te slaan en het ook publiek is grover dan dat van Ado Den Haag.


Het zijn de vier wijken van Florence: Santa Maria Novella (Rossi), San Giovanni (Verdi), Santa Croce (Azzurri) en Santo Spirito (Bianchi) die tegen elkaar strijden in een toernooi waarvan de finale wordt gespeeld op 24 juni, de dag van San Giovanni Battista, Johannes de Doper, de patroonheilige van Florence.

In Florence is uiteraard de Doopkapel aan Johannes gewijd, maar verder kunnen we door de hele stad  in beeldhouw- en schilderkunst alle scenes uit het leven van de heilige zien, altijd te herkennen aan het kruis en de kamelenvacht.

In een nis in de kerk van Orsanmichele staat Johannes de Doper in brons, gemaakt door Lorenzo Ghiberti (1412-1416), als beschermheilige van het gilde van de stoffenhandelaren (Arte di Calimala)

In de Chiostro dei Voti in de SS Annunziata is een prachtige fresco van Pontormo (1494-1557) van de visitatie. De visitatie is de scene van de ontmoeting van Maria en haar oude nicht Elisabeth, beide in verwachting, waarbij Johannes, in de buik van zijn moeder Elisabeth, opspringt van vreugde door het herkennen van Jezus in de buik van zijn tante.

In de Uffizi is de 'desco da parto' te zien die Pontormo beschilderde met de scene van de geboorte van Johannes. De stokoude Zacharias, die de engel Gabriel niet geloofde toen hem de geboorte van Johannes werd aangekondigd, schrijft de naam van zijn zoon op een stuk papier. Hij moet wel schrijven, omdat vanwege zijn ongeloof zijn spraak hem was ontnomen, maar door het schrijven toont hij aan toch geluisterd te hebben en hij mag weer spreken. 

In de kerk van Santa Maria Novella, in de kapel van de familie Tournabuoni heeft Ghirlandaio aan de rechterwand een frescocyclus gemaakt over het leven aan Johannes de Doper. Helemaal boven zien we hoe Salome danst voor Koning Herodes terwijl een slaaf een schaal vasthoudt met het hoofd van de Doper.

24 juni eindigt in Florence elk jaar met het beroemde vuurwerk, wat natuurlijk mooier is dan welk vuurwerk dan ook! Dit jaar vanwege de strafschoppen van het team van Prandelli, iets verlaat weliswaar.

(Om een beter idee van het Calcio Storico te krijgen, klik:  film)

Een naam als een bus...

De tandarts van de kinderen heet Dottoressa Marmo (dokter Marmer) en dat lijkt me een prima naam die past bij haar beroep. Ik hou van dat soort namen. Soms zijn ze grappig zoals dhr. Baksteen, vlieger bij de KLM.

Hetzelfde dacht ik altijd van Bernardo Buontalenti (1531-1608), een ongelofelijk veelzijdig man, architect, beeldhouwer, schilder, militair ingenieur, scenograaf en kok. Ik vond het zo fantastisch dat zo'n man met deze naam geboren was. Bernard Voltalent!! Helaas is de werkelijkheid een tikje minder lyrisch en heette hij bij geboorte Bernardo Buonacorsi, toch is hij de geschiedenis ingegaan en bekend bij iedereen als Bernardo Buontalenti.

één van de eerste ontwerpen van Buontalenti die je ziet 

als je vanaf Porta Romana de stad binnenrijdt: 

Het paleis van Bianca Cappello in Via Maggio

Buontalenti is niet de enige die zijn stempel op de stad heeft gedrukt. De eerste was natuurlijk Arnolfo di Cambio die niet alleen beeldhouwer was maar als architect eind 13e eeuw het ontwerp voor de Dom, Palazzo Vecchio, de absis van Santa Croce en de jongste stadsmuren voor zijn rekening nam. Michelangelo die begin 16e eeuw de verdedigingswerken rond San Miniato maakt. Vasari die midden 16e eeuw de Uffizi en de Vasarigang bouwt.

Vasari wordt als hofarchitect na zijn dood  opgevolgd door Buontalenti en het duurde tot ver in de 19e eeuw voordat er weer iemand kwam die het straatbeeld van de stad drastisch veranderde: Giuseppe Poggi. Hij brak de 13e eeuwse stadsmuren van Arnolfo en en hele middeleeuwse wijk in het centrum af in een poging om Florence dezelfde allure te geven als Parijs, een Europese hoofdstad waardig. Maar daarover een volgende blog.

Aan het eind van Via Maggio, hoek met Borgo San Iacopo:

De Buontalenti fontein

In het kader van de opfrissingscursus 16e eeuw was ik onlangs in het Museo degli Argenti (zilvermuseum) wat eigenlijk 'de Prinselijke schatkamer' zou moeten heten, want de verzameling zilveren borden is slechts een kleine greep uit de ongelofelijk gevarieerde verzamelingen die er te zien zijn. Van Cameeen tot fantasie snijwerk in ivoor, van christal tot hardstenen vazen. Ringen, glazen, kandelaars, miniaturen, oneindig. Onze leraar stond lang stil voor een vaas van lapis lazulli gemaakt naar een ontwerp van.... Buontalenti.

De Buontalenti vaas

Vanuit de stad is van alle kanten te zien het fort wat Ferdinando I de'Medici door Buontalenti liet ontwerpen, Forte Belvedere, het lijkt een vriendelijke villa, maar in werkelijkheid is het een onneembare vesting die dreigend boven de stad uit torent. Een vluchthaven voor familieleden en kostbaarheden.

In Via Proconsolo in het Palazzo Nonfinito is een voorbeeld van een Buontalenti-raam te zien.

Na  deze wandeling raad ik aan nog even langs de Gelateria alla Passera te gaan op het Piazza della Passera. Zij hebben het beste Buontalenti-ijs, een recept wat de veelzijdige man ontwierp tijdens een opdracht een uitbundig banket voor de internationale gasten van de familie de'Medici te organiseren.

Bij de banketten zorgde hij niet alleen voor het desert maar ook voor de kostuums en de scenografie van de spektakels om de gasten te amuseren.

Bij de film Vatel moet ik altijd aan Buontalenti denken, aan alles wat hij deed om het de mensen aan het hof naar de zin te maken, ook al speelt het bijna een eeuw later.

klik hier voor de trailer van Vatel

San Giuseppe

Vandaag, 19 maart, is het de dag van San Giuseppe, oftewel Sint Josef en daarom de ware vaderdag. Sint Josef is namelijk niet alleen beschermheilige van timmermannen, meubelmakers, houtbewerkers, economen, werklieden en procureurs, maar ook van vaders, vanwege zijn rol als adoptief vader van Jezus.

Hij wordt altijd beschreven als een bescheiden en rechtvaardig man. Toen hij met Maria trouwen mocht waren alle jonge mannen jaloers en ontdaan. Zo'n oude man met zo'n mooie jonge vrouw! Na het huwelijk kwam hij erachter dat zijn vrouw al zwanger was en besloot hij haar, op advies van een engel die hem in een droom verscheen, niet te 'verwerpen'. In een andere droom werd hij door de engel gewaarschuwd en vluchtte hij met zijn jonge gezin naar Egypte.

Meestal wordt hij afgebeeld als een oude, armoedige man, maar in de San Lorenzo kerk zijn twee bijzondere afbeeldingen van Sint Josef. De ene is het altaarstuk van Pietro Annigoni en een van de weinige moderne werken in een kerk in Florence. Het is 'Sint Josef en kind' uit 1963 waarop Sint Josef is afgebeeld als stoere timmerman die een beschermende hand boven het hoofd van zijn spelende zoon houdt. In het verlengde van de plank die tegen de werkbank leunt lijkt het kruis te zien, even goud als het gouden haar van het kind.

Het andere altaarstuk is van Rosso Fiorentino en is het huwelijk van Maria en Josef, geschilderd in 1523. Hier is Josef ook niet de oude zielige man, die we anders zien, maar een aantrekkelijke jonge man met krullen. Hij is hier eigenlijk alleen aan de staf te herkennen. (Om te bepalen wie er met Maria mocht trouwen werden er stokken uitgedeeld aan de geinteresseerde mannen. Diegene bij wie de stok zou ontluiken, zou haar hand mogen. Vaak zien we jonge mannen, gefrusteerd stokken te breken op schilderijen met dit thema). De overdaad van Rosso Fiorentino, het  'changeant' effect in de kleuren, de lange gezichten, de absurde haartooien en onnatuurlijke poses. De stijl van na de grote Michelangelo, Leonardo en Raffaello, het manierisme.

Op deze fresco van Franciabigio in de Chiostro dei Voti in SS Annunziata zie je stokken op de grond gegooid en rechtsonder zit een man op de grond in een poging zijn stok te breken. De Maria heeft hier geen gezicht meer. Het schijnt dat de schilder het heeft uitgehakt, nadat hij er achter kwam dat de monniken uit het klooster stiekem al naar de fresco waren gaan kijken voordat het af was. 

Nog even terugkomend op Rosso Fiorentino: vaak merk ik dat veel Nederlanders zeggen nooit van hem te hebben gehoord. Maar toch kent iedereen wel dit engeltje ( uit de Uffizi) van kalenders, bordjes en posters:

Vandaag zijn de vaders in Italie getrakteerd op fritelle di San Giuseppe, mierzoete gefrituurde balletjes van rijstmeel, gevuld met room. 

 

(klik hier voor het recept)

p.s. voor een vertaling van het recept ben ik altijd beschikbaar!

Van borrel-les tot winetasting

Na 10 jaar in Italie gebeurt het me nog tè regelmatig dat ik een flater sla met mijn taalfouten. Zo had ik het laatst over het 'kruisen' van Christus, waarop iemand vroeg: 'met wat? Een Maremmano?' en gister vertelde ik over mijn opfrissingscursus, wat voor de toehoorders klonk als borrel-les.

De Maremmana herder, uit de Maremma, Zuid-Toscane

Nou heb ik niets tegen een aperitiefje, maar borrel-les dekt niet echt de lading van mijn cursus over de 16e eeuw. Zo ging de les van gister over de 16e eeuwse schilders en beeldhouwers in Florence. Over het manierisme, over de eerste stappen in de richting van de barok, de gierigheid van Michelangelo, de bravoure van Cellini, het lompe van Bandinelli. Over de schilders Santi di Tito, Passignano, Vasari, maar ook Giovanni Stradano (de Vlaming Jan van der Straet), beroemd vanwege zijn decoraties in Palazzo Vecchio en Alessandro Allori, de leerling van Bronzino.

De Studiolo van Francesco I de'Medici

Allemaal werkten ze in opdracht van de Groothertogen. Francesco I, de zoon van Cosimo I en Groothertog van 1574 tot 1587, liet zijn studiolo, zijn pronkkamer, milimeter na milimeter decoreren door de grootsten van zijn tijd. Interessant al die grote namen die gewoon in opdracht werkten. De Studiolo is een klein zijkamertje van de Salone dei '500 in Palazzo Vecchio en is een wonder. Francesco was vanaf jongs af aan geinteresseerd in de wetenschap en alle schilderijen en beelden in de studiolo hebben daarmee te maken, van de vier elementen tot de alchemie en de sterrenkunde.

Bernardino Poccetti wordt genoemd als een van de meest belangrijke frescoschilders van het einde van de 16e eeuw. Maar is volgens de cursusleider minder bekend. Dat kan. Toch heeft hij de plafonds versierd van kapellen in alle kerken van Florence, van de SS Annunziata tot aan de Carmine, bovendien ongeveer een derde van alle plafonds in Palazzo Pitti en de grot van Bontalenti in de tuinen van Boboli. Als je in de gids van de Touring Club Italiano Bernardino Poccetti opzoekt geeft zijn naam 34 pagina verwijzingen en dat gaat om werken alleen in Florence. Poccetti is een blije schilder, dat zie je aan alles, liefde voor de natuur, voor de omgeving, voor de ruimte die hij moet decoreren. Hij vult de vlakken met een overdaad van figuren en symbolen.

 

De loggia in Castello della Paneretta

Voor één fresco van Poccetti hoef je stad noch kerk in, alleen maar mee te gaan naar een wijnproeverij met rondleiding in het schattige Castello della Paneretta, in Barberino Val d'Elsa. Toen dit in de 16e eeuw van militaire vesting werd omgebouwd tot landhuis werd Poccetti ingeschakeld om de loggia in de binnenplaats te beschilderen. Het kasteel is eigendom van de familie Albisetti die het in 1984 van de Strozzi's kochten. Het is een van de grootste landbouwbedrijven in de omgeving, maar de druiven voor de Chianti Classico (22 hectaren) worden elk jaar met de hand geoogst.

Klik hier voor de site van Castello della Paneretta 

Tussen de cipressen voor het kasteel kun je San Giminiano zien liggen. De bomen zijn eeuwen oud en opgenomen in het Unesco Erfgoed.

Kiwi's in Toscane...

Van mijn huis naar Florence is bijna 30 km en daar doe ik met de auto, afhankelijk van het verkeer, een klein half uur over. Een stukje provinciale weg Firenze-Siena, dwars door Chianti en ik ben er.

In 1944 deden de Nieuw Zeelandse troepen over dat zelfde stuk twee weken. Twee weken van een zware fronten oorlog met het verlies van bijna 300 levens. De Chianti was niet eens een heel belangrijk strategisch gebied, maar de Duitsers wilden zich nu eenmaal niet zomaar overgeven en verdedigden meter na meter.

De engelstalige donkergekleurde soldaten werden door de dorpelingen van Tavarnelle Val di Pesa, waar ik woon, voor Amerikanen aangezien en heel lang is bevrijding van ons dorp aan de Amerikanen toegewezen, maar het was het 28e Maori Bataljon dat het dorp binnenreed.

Mijn NieuwZeelandse vriendin Jill Gabriel woont hier al 25 jaar en is getrouwd  met de voormalige burgemeester van Tavarnelle, Stefano Fusi. Stefano en Jill hebben aangetoond dat het niet de Amerikanen maar de Nieuw Zeelanders waren en Stefano heeft gedurende de afgelopen jaren een aantal boeken  en een tentoonstelling samengesteld over de bevrijding van de Chianti door de Nieuw Zeelandse troepen.

Het laatste boek, 'To the gateways of Florence', werd afgelopen vrijdag officieel gepresenteerd in de Salone dei Dugento in Palazzo Vecchio in Florence. Jill heeft voor de vertalingen gezorgd en nodigde mij uit bij de presentatie aanwezig te zijn.

Het boek is boeiend met gedetailleerde beschrijvingen van de veldslagen en bewegingen van de regimenten, getuigenissen van soldaten en van de plaatselijke bevolking en heel veel foto's van het gebied, wat ik zo goed ken, zo gehavend door de gevechten. Bijzonder zijn de brieven aan de ouders en echtgenotes thuis aan de andere kant van de wereld. Deze mannen, zover weg om te vechten voor de bevrijding van Toscane, in de tropische hitte van de zomer van 1944, stiekem van de kleuren en het landschap genietend.

Waar het regiment de ziekeboeg had wacht ik op de schoolbus in Morrocco

De presentatie was Italiaans officieel met toespraken van de vice burgemeester van Florence, de Nieuw Zeelandse Ambassadeur (die in het Maori begon), van Stefano Fusi, van de huidige drie burgemeesters van de gemeenten die door de Nieuw Zeelanders zijn bevrijd en van een 90-jaar oude jaar oude partizaan, die genant lang uitweek over zijn eigen boek en zijn eigen oorlog.

Het duurde lang, zodat ik het niet laten kon de zaal nog eens goed te bekijken en na te denken over deze belangrijke ruimte in Palazzo Vecchio die niet open is voor het publiek omdat de gemeenteraad er vergadert. De Salone dei Dugento (Duecento, tweehonderd, op zijn Florentijns) voor de volksvertegenwoordiging van 200 man die hier placht samen te komen. Het elegante facetten plafond is gemaakt in 1472 door de gebroeders Benedetto en Giuliano da Maiano.

The day after....

Vlakbij het eerste huis waar wij woonden in de Chianti was een leuke trattoria 'La Barracchina' waar we graag en regelmatig gingen eten. De toenmalige eigenaar, Renato, een rustige vriendlijke man, maakte ons wegwijs in de eerlijke casalinga keuken en de Toscaanse seizoensgerechten.

Meestal waren we de enige gasten, soms was er nog één andere tafel bezet, maar ik weet nog goed dat het opeens op een doordeweekse avond totaal bomvol was. We moesten zelfs op een tafeltje wachten. Ongekend. Ik vroeg aan Renato, zonder hem te willen beledigen hoe dat in godsnaam kwam. '15 febbraio!!!' antwoordde hij, alsof dat alles zou verklaren. Het eerstvolgende moment dat ik hem iets langer bij onze tafel kon houden, liet ik hem dit verder uitleggen.

De dag nà San Valentino is het de beurt van de 'amante' om uit eten te worden genomen, maar wel buiten de stad, want daar is het risico op herkenning minder en de Baracchina leent zich daar goed voor, low profile en vlakbij.

Zou dat in de 16e eeuw ook zo zijn gegaan?

Ik denk aan de beroemdste minares uit de geschiedenis van Florence en de'Medici: Bianca Cappello.

Als vijftien jarige ontvluchtte zij het ouderlijk huis om met een Florentijnse edelman te trouwen die haar mee naar Florence nam. Haar vader probeerde haar onder dwang terug naar Venezie te halen en daarom was zij gedwongen zich altijd te verschuilen.

Er wordt gezegd dat de Veneziaanse schone het huis van haar man daarom nooit mocht verlaten, maar dat de oudste zoon van Cosimo. Francesco I haar een keer voor het raam zag staan en op slag verliefd werd. Francesco I was ongelukkig getrouwd met zijn Oostenrijkse Johanna, onder andere omdat zij hem alleen dochters schonk. Bianca op haar beurt was ontevreden met het eenvoudige leven ten huize van de familie Buonaventuri.

Tussen deze twee ontstond een vurige romance. Francesco overlaadde Bianca met mooie juwelen en jurken, maakte haar hofdame en bood haar man een baan aan in Groot Hertogelijke dienst.  Bovendien liet hij een prachtig palazzo bouwen in Via Maggio, vlakbij Palazzo Pitti om zijn minnares dichterbij te hebben.


Buonaventuri sterft onder verdachte omstandigheden en ook Johanna komt door een ongeluk om het leven. De twee kunnen trouwen, eerst in het geheim en een jaar later, in 1579 publiekelijk, maar tegen de zin van de broer van de bruidegom, Ferdinando, Kardinaal te Rome. Hij vindt Bianca maar niets en voorkomt dat haar zoon aanspraak kan maken op troonopvolging of wat voor bevoegdheden dan ook van de familie. Over de herkomst van deze zoon, Antonio, zijn ook nog steeds speculaties. Zou Bianca een zwangerschap geveinsd hebben om Francesco een mannelijke nazaat te geven?

In 1587 komen ook Bianca en Francesco onder verdachte omstandigheden aan hun einde. Een dag na elkaar sterven ze aan een hevige koorts. Onlangs gedaan onderzoek op de twee levers heeft arsenicum aangetoond. Francesco is begraven naast zijn eerste vrouw in het Medici Mausoleum in San Lorenzo, maar aan Bianca is geen staatsbegrafenis gegund. Ferdinando I, de broer, laat in ieder geval graag zijn Kardinaalsjurk in Rome hangen om in Florence de troon te bestijgen.

De Baracchina bestaat nog steeds, nauwelijks hipper geworden qua interieur, maar nu toch wel regelmatig vol, ook op de andere avonden en middagen van het jaar! Het is een typische plek voor de Florentijnen om in het weekend de stad te ontvluchten.

Klik hier voor de site.

San Biagio

Michelangelo, Laatste Oordeel, Sint Blasius detail , Sixtijnse Kapel

Vandaag is het de dag van de heilige Sint Blasius, oftewel San Biagio. Ja, daar ben ik weer met een heilige, maar ik vind de heiligen leuk, vanwege de afschuwelijke verhalen, hun symbolen en omdat ze nog steeds terugkomen in het dagelijks leven.

Bovendien is Sint Blasius naast beschermer van schapen, wol en wolbewerkers, ook beschermer van mensen met keelaandoeningen en aangezien ik al 3 dagen thuis ben met bronchitis, al zit dat in de longen, hoop ik dat het helpt.

Op de zondag voor 3 februari krijgen de kerkgangers in Italie een kaarsje ter ere van San Biagio en dat is ter bescherming van de keel. Komt goed uit dat zijn dag in februari valt en niet in augustus als er veel minder mensen aan keelpijn lijden. Volgens de legende redde hij op wonderbaarlijke wijze het leven van een jongen bij wie een visgraat in de keel was blijven steken.

Masaccio, drieluik van san Giovenale (San Biagio is 2e van links) in Cascia di Reggello

San Biagio is altijd te herkennen aan zijn Bisschopsmantel en de kaarde in zijn hand. Een kaarde is een instrument om wol mee te kammen, een houten plak met ijzeren pinnen. Dit was het martelwerktuig waarmee ze deze heilige vilden voordat ze hem terechtstelden.

In Nederland wordt hij aangeroepen bij aandoeningen aan de blaas en buik, maar dat is alleen omdat zijn naam daaraan doet denken. Helpt niets, hij is er voor de wol en de keel!