Van borrel-les tot winetasting

Na 10 jaar in Italie gebeurt het me nog tè regelmatig dat ik een flater sla met mijn taalfouten. Zo had ik het laatst over het 'kruisen' van Christus, waarop iemand vroeg: 'met wat? Een Maremmano?' en gister vertelde ik over mijn opfrissingscursus, wat voor de toehoorders klonk als borrel-les.

De Maremmana herder, uit de Maremma, Zuid-Toscane

Nou heb ik niets tegen een aperitiefje, maar borrel-les dekt niet echt de lading van mijn cursus over de 16e eeuw. Zo ging de les van gister over de 16e eeuwse schilders en beeldhouwers in Florence. Over het manierisme, over de eerste stappen in de richting van de barok, de gierigheid van Michelangelo, de bravoure van Cellini, het lompe van Bandinelli. Over de schilders Santi di Tito, Passignano, Vasari, maar ook Giovanni Stradano (de Vlaming Jan van der Straet), beroemd vanwege zijn decoraties in Palazzo Vecchio en Alessandro Allori, de leerling van Bronzino.

De Studiolo van Francesco I de'Medici

Allemaal werkten ze in opdracht van de Groothertogen. Francesco I, de zoon van Cosimo I en Groothertog van 1574 tot 1587, liet zijn studiolo, zijn pronkkamer, milimeter na milimeter decoreren door de grootsten van zijn tijd. Interessant al die grote namen die gewoon in opdracht werkten. De Studiolo is een klein zijkamertje van de Salone dei '500 in Palazzo Vecchio en is een wonder. Francesco was vanaf jongs af aan geinteresseerd in de wetenschap en alle schilderijen en beelden in de studiolo hebben daarmee te maken, van de vier elementen tot de alchemie en de sterrenkunde.

Bernardino Poccetti wordt genoemd als een van de meest belangrijke frescoschilders van het einde van de 16e eeuw. Maar is volgens de cursusleider minder bekend. Dat kan. Toch heeft hij de plafonds versierd van kapellen in alle kerken van Florence, van de SS Annunziata tot aan de Carmine, bovendien ongeveer een derde van alle plafonds in Palazzo Pitti en de grot van Bontalenti in de tuinen van Boboli. Als je in de gids van de Touring Club Italiano Bernardino Poccetti opzoekt geeft zijn naam 34 pagina verwijzingen en dat gaat om werken alleen in Florence. Poccetti is een blije schilder, dat zie je aan alles, liefde voor de natuur, voor de omgeving, voor de ruimte die hij moet decoreren. Hij vult de vlakken met een overdaad van figuren en symbolen.

 

De loggia in Castello della Paneretta

Voor één fresco van Poccetti hoef je stad noch kerk in, alleen maar mee te gaan naar een wijnproeverij met rondleiding in het schattige Castello della Paneretta, in Barberino Val d'Elsa. Toen dit in de 16e eeuw van militaire vesting werd omgebouwd tot landhuis werd Poccetti ingeschakeld om de loggia in de binnenplaats te beschilderen. Het kasteel is eigendom van de familie Albisetti die het in 1984 van de Strozzi's kochten. Het is een van de grootste landbouwbedrijven in de omgeving, maar de druiven voor de Chianti Classico (22 hectaren) worden elk jaar met de hand geoogst.

Klik hier voor de site van Castello della Paneretta 

Tussen de cipressen voor het kasteel kun je San Giminiano zien liggen. De bomen zijn eeuwen oud en opgenomen in het Unesco Erfgoed.

The day after....

Vlakbij het eerste huis waar wij woonden in de Chianti was een leuke trattoria 'La Barracchina' waar we graag en regelmatig gingen eten. De toenmalige eigenaar, Renato, een rustige vriendlijke man, maakte ons wegwijs in de eerlijke casalinga keuken en de Toscaanse seizoensgerechten.

Meestal waren we de enige gasten, soms was er nog één andere tafel bezet, maar ik weet nog goed dat het opeens op een doordeweekse avond totaal bomvol was. We moesten zelfs op een tafeltje wachten. Ongekend. Ik vroeg aan Renato, zonder hem te willen beledigen hoe dat in godsnaam kwam. '15 febbraio!!!' antwoordde hij, alsof dat alles zou verklaren. Het eerstvolgende moment dat ik hem iets langer bij onze tafel kon houden, liet ik hem dit verder uitleggen.

De dag nà San Valentino is het de beurt van de 'amante' om uit eten te worden genomen, maar wel buiten de stad, want daar is het risico op herkenning minder en de Baracchina leent zich daar goed voor, low profile en vlakbij.

Zou dat in de 16e eeuw ook zo zijn gegaan?

Ik denk aan de beroemdste minares uit de geschiedenis van Florence en de'Medici: Bianca Cappello.

Als vijftien jarige ontvluchtte zij het ouderlijk huis om met een Florentijnse edelman te trouwen die haar mee naar Florence nam. Haar vader probeerde haar onder dwang terug naar Venezie te halen en daarom was zij gedwongen zich altijd te verschuilen.

Er wordt gezegd dat de Veneziaanse schone het huis van haar man daarom nooit mocht verlaten, maar dat de oudste zoon van Cosimo. Francesco I haar een keer voor het raam zag staan en op slag verliefd werd. Francesco I was ongelukkig getrouwd met zijn Oostenrijkse Johanna, onder andere omdat zij hem alleen dochters schonk. Bianca op haar beurt was ontevreden met het eenvoudige leven ten huize van de familie Buonaventuri.

Tussen deze twee ontstond een vurige romance. Francesco overlaadde Bianca met mooie juwelen en jurken, maakte haar hofdame en bood haar man een baan aan in Groot Hertogelijke dienst.  Bovendien liet hij een prachtig palazzo bouwen in Via Maggio, vlakbij Palazzo Pitti om zijn minnares dichterbij te hebben.


Buonaventuri sterft onder verdachte omstandigheden en ook Johanna komt door een ongeluk om het leven. De twee kunnen trouwen, eerst in het geheim en een jaar later, in 1579 publiekelijk, maar tegen de zin van de broer van de bruidegom, Ferdinando, Kardinaal te Rome. Hij vindt Bianca maar niets en voorkomt dat haar zoon aanspraak kan maken op troonopvolging of wat voor bevoegdheden dan ook van de familie. Over de herkomst van deze zoon, Antonio, zijn ook nog steeds speculaties. Zou Bianca een zwangerschap geveinsd hebben om Francesco een mannelijke nazaat te geven?

In 1587 komen ook Bianca en Francesco onder verdachte omstandigheden aan hun einde. Een dag na elkaar sterven ze aan een hevige koorts. Onlangs gedaan onderzoek op de twee levers heeft arsenicum aangetoond. Francesco is begraven naast zijn eerste vrouw in het Medici Mausoleum in San Lorenzo, maar aan Bianca is geen staatsbegrafenis gegund. Ferdinando I, de broer, laat in ieder geval graag zijn Kardinaalsjurk in Rome hangen om in Florence de troon te bestijgen.

De Baracchina bestaat nog steeds, nauwelijks hipper geworden qua interieur, maar nu toch wel regelmatig vol, ook op de andere avonden en middagen van het jaar! Het is een typische plek voor de Florentijnen om in het weekend de stad te ontvluchten.

Klik hier voor de site.