Een naam als een bus...

De tandarts van de kinderen heet Dottoressa Marmo (dokter Marmer) en dat lijkt me een prima naam die past bij haar beroep. Ik hou van dat soort namen. Soms zijn ze grappig zoals dhr. Baksteen, vlieger bij de KLM.

Hetzelfde dacht ik altijd van Bernardo Buontalenti (1531-1608), een ongelofelijk veelzijdig man, architect, beeldhouwer, schilder, militair ingenieur, scenograaf en kok. Ik vond het zo fantastisch dat zo'n man met deze naam geboren was. Bernard Voltalent!! Helaas is de werkelijkheid een tikje minder lyrisch en heette hij bij geboorte Bernardo Buonacorsi, toch is hij de geschiedenis ingegaan en bekend bij iedereen als Bernardo Buontalenti.

één van de eerste ontwerpen van Buontalenti die je ziet 

als je vanaf Porta Romana de stad binnenrijdt: 

Het paleis van Bianca Cappello in Via Maggio

Buontalenti is niet de enige die zijn stempel op de stad heeft gedrukt. De eerste was natuurlijk Arnolfo di Cambio die niet alleen beeldhouwer was maar als architect eind 13e eeuw het ontwerp voor de Dom, Palazzo Vecchio, de absis van Santa Croce en de jongste stadsmuren voor zijn rekening nam. Michelangelo die begin 16e eeuw de verdedigingswerken rond San Miniato maakt. Vasari die midden 16e eeuw de Uffizi en de Vasarigang bouwt.

Vasari wordt als hofarchitect na zijn dood  opgevolgd door Buontalenti en het duurde tot ver in de 19e eeuw voordat er weer iemand kwam die het straatbeeld van de stad drastisch veranderde: Giuseppe Poggi. Hij brak de 13e eeuwse stadsmuren van Arnolfo en en hele middeleeuwse wijk in het centrum af in een poging om Florence dezelfde allure te geven als Parijs, een Europese hoofdstad waardig. Maar daarover een volgende blog.

Aan het eind van Via Maggio, hoek met Borgo San Iacopo:

De Buontalenti fontein

In het kader van de opfrissingscursus 16e eeuw was ik onlangs in het Museo degli Argenti (zilvermuseum) wat eigenlijk 'de Prinselijke schatkamer' zou moeten heten, want de verzameling zilveren borden is slechts een kleine greep uit de ongelofelijk gevarieerde verzamelingen die er te zien zijn. Van Cameeen tot fantasie snijwerk in ivoor, van christal tot hardstenen vazen. Ringen, glazen, kandelaars, miniaturen, oneindig. Onze leraar stond lang stil voor een vaas van lapis lazulli gemaakt naar een ontwerp van.... Buontalenti.

De Buontalenti vaas

Vanuit de stad is van alle kanten te zien het fort wat Ferdinando I de'Medici door Buontalenti liet ontwerpen, Forte Belvedere, het lijkt een vriendelijke villa, maar in werkelijkheid is het een onneembare vesting die dreigend boven de stad uit torent. Een vluchthaven voor familieleden en kostbaarheden.

In Via Proconsolo in het Palazzo Nonfinito is een voorbeeld van een Buontalenti-raam te zien.

Na  deze wandeling raad ik aan nog even langs de Gelateria alla Passera te gaan op het Piazza della Passera. Zij hebben het beste Buontalenti-ijs, een recept wat de veelzijdige man ontwierp tijdens een opdracht een uitbundig banket voor de internationale gasten van de familie de'Medici te organiseren.

Bij de banketten zorgde hij niet alleen voor het desert maar ook voor de kostuums en de scenografie van de spektakels om de gasten te amuseren.

Bij de film Vatel moet ik altijd aan Buontalenti denken, aan alles wat hij deed om het de mensen aan het hof naar de zin te maken, ook al speelt het bijna een eeuw later.

klik hier voor de trailer van Vatel

Van borrel-les tot winetasting

Na 10 jaar in Italie gebeurt het me nog tè regelmatig dat ik een flater sla met mijn taalfouten. Zo had ik het laatst over het 'kruisen' van Christus, waarop iemand vroeg: 'met wat? Een Maremmano?' en gister vertelde ik over mijn opfrissingscursus, wat voor de toehoorders klonk als borrel-les.

De Maremmana herder, uit de Maremma, Zuid-Toscane

Nou heb ik niets tegen een aperitiefje, maar borrel-les dekt niet echt de lading van mijn cursus over de 16e eeuw. Zo ging de les van gister over de 16e eeuwse schilders en beeldhouwers in Florence. Over het manierisme, over de eerste stappen in de richting van de barok, de gierigheid van Michelangelo, de bravoure van Cellini, het lompe van Bandinelli. Over de schilders Santi di Tito, Passignano, Vasari, maar ook Giovanni Stradano (de Vlaming Jan van der Straet), beroemd vanwege zijn decoraties in Palazzo Vecchio en Alessandro Allori, de leerling van Bronzino.

De Studiolo van Francesco I de'Medici

Allemaal werkten ze in opdracht van de Groothertogen. Francesco I, de zoon van Cosimo I en Groothertog van 1574 tot 1587, liet zijn studiolo, zijn pronkkamer, milimeter na milimeter decoreren door de grootsten van zijn tijd. Interessant al die grote namen die gewoon in opdracht werkten. De Studiolo is een klein zijkamertje van de Salone dei '500 in Palazzo Vecchio en is een wonder. Francesco was vanaf jongs af aan geinteresseerd in de wetenschap en alle schilderijen en beelden in de studiolo hebben daarmee te maken, van de vier elementen tot de alchemie en de sterrenkunde.

Bernardino Poccetti wordt genoemd als een van de meest belangrijke frescoschilders van het einde van de 16e eeuw. Maar is volgens de cursusleider minder bekend. Dat kan. Toch heeft hij de plafonds versierd van kapellen in alle kerken van Florence, van de SS Annunziata tot aan de Carmine, bovendien ongeveer een derde van alle plafonds in Palazzo Pitti en de grot van Bontalenti in de tuinen van Boboli. Als je in de gids van de Touring Club Italiano Bernardino Poccetti opzoekt geeft zijn naam 34 pagina verwijzingen en dat gaat om werken alleen in Florence. Poccetti is een blije schilder, dat zie je aan alles, liefde voor de natuur, voor de omgeving, voor de ruimte die hij moet decoreren. Hij vult de vlakken met een overdaad van figuren en symbolen.

 

De loggia in Castello della Paneretta

Voor één fresco van Poccetti hoef je stad noch kerk in, alleen maar mee te gaan naar een wijnproeverij met rondleiding in het schattige Castello della Paneretta, in Barberino Val d'Elsa. Toen dit in de 16e eeuw van militaire vesting werd omgebouwd tot landhuis werd Poccetti ingeschakeld om de loggia in de binnenplaats te beschilderen. Het kasteel is eigendom van de familie Albisetti die het in 1984 van de Strozzi's kochten. Het is een van de grootste landbouwbedrijven in de omgeving, maar de druiven voor de Chianti Classico (22 hectaren) worden elk jaar met de hand geoogst.

Klik hier voor de site van Castello della Paneretta 

Tussen de cipressen voor het kasteel kun je San Giminiano zien liggen. De bomen zijn eeuwen oud en opgenomen in het Unesco Erfgoed.

Kiwi's in Toscane...

Van mijn huis naar Florence is bijna 30 km en daar doe ik met de auto, afhankelijk van het verkeer, een klein half uur over. Een stukje provinciale weg Firenze-Siena, dwars door Chianti en ik ben er.

In 1944 deden de Nieuw Zeelandse troepen over dat zelfde stuk twee weken. Twee weken van een zware fronten oorlog met het verlies van bijna 300 levens. De Chianti was niet eens een heel belangrijk strategisch gebied, maar de Duitsers wilden zich nu eenmaal niet zomaar overgeven en verdedigden meter na meter.

De engelstalige donkergekleurde soldaten werden door de dorpelingen van Tavarnelle Val di Pesa, waar ik woon, voor Amerikanen aangezien en heel lang is bevrijding van ons dorp aan de Amerikanen toegewezen, maar het was het 28e Maori Bataljon dat het dorp binnenreed.

Mijn NieuwZeelandse vriendin Jill Gabriel woont hier al 25 jaar en is getrouwd  met de voormalige burgemeester van Tavarnelle, Stefano Fusi. Stefano en Jill hebben aangetoond dat het niet de Amerikanen maar de Nieuw Zeelanders waren en Stefano heeft gedurende de afgelopen jaren een aantal boeken  en een tentoonstelling samengesteld over de bevrijding van de Chianti door de Nieuw Zeelandse troepen.

Het laatste boek, 'To the gateways of Florence', werd afgelopen vrijdag officieel gepresenteerd in de Salone dei Dugento in Palazzo Vecchio in Florence. Jill heeft voor de vertalingen gezorgd en nodigde mij uit bij de presentatie aanwezig te zijn.

Het boek is boeiend met gedetailleerde beschrijvingen van de veldslagen en bewegingen van de regimenten, getuigenissen van soldaten en van de plaatselijke bevolking en heel veel foto's van het gebied, wat ik zo goed ken, zo gehavend door de gevechten. Bijzonder zijn de brieven aan de ouders en echtgenotes thuis aan de andere kant van de wereld. Deze mannen, zover weg om te vechten voor de bevrijding van Toscane, in de tropische hitte van de zomer van 1944, stiekem van de kleuren en het landschap genietend.

Waar het regiment de ziekeboeg had wacht ik op de schoolbus in Morrocco

De presentatie was Italiaans officieel met toespraken van de vice burgemeester van Florence, de Nieuw Zeelandse Ambassadeur (die in het Maori begon), van Stefano Fusi, van de huidige drie burgemeesters van de gemeenten die door de Nieuw Zeelanders zijn bevrijd en van een 90-jaar oude jaar oude partizaan, die genant lang uitweek over zijn eigen boek en zijn eigen oorlog.

Het duurde lang, zodat ik het niet laten kon de zaal nog eens goed te bekijken en na te denken over deze belangrijke ruimte in Palazzo Vecchio die niet open is voor het publiek omdat de gemeenteraad er vergadert. De Salone dei Dugento (Duecento, tweehonderd, op zijn Florentijns) voor de volksvertegenwoordiging van 200 man die hier placht samen te komen. Het elegante facetten plafond is gemaakt in 1472 door de gebroeders Benedetto en Giuliano da Maiano.

Retro of Vintage?

Terwijl de kunstwereld de laatste maanden in Florence bezig is geweest met het proberen op te lossen van een oud mysterie rond Leonardo da Vinci is in de mode een ontwerp van deze grote 16e eeuwse artiest tot leven gebracht.

Het mysterie gaat over de enorme fresco 'la Battagla di Anghiari' die Leonardo in 1503 schilderde in de Salone dei 500, de grote audientiezaal van Palazzo Vecchio. Het was een meesterwerk, dat blijkt uit de schetsen van Leonardo die overgebleven zijn en de kopien van onder andere Rubens.

60 jaar later heeft echter de grote Vasari, de architect van de Uffizi, de muren van de zaal overgeschilderd om er een groot eerbetoon aan Cosimo I van de maken. Nu wordt uitgezocht wat er gebeurd is met het werk van Leonardo met gebruik van ultramoderne technieken. Spannend en controversieel, want mag het werk van Vasari onder de onderzoeken lijden?

Het is weer een mysterie rond Leonardo, zoals met de Monalisa, Het laatste avondmaal, de geschriften en al zijn ontdekkingen. Misschien kent u ze, de fantastische modellen die gebouwd zijn aan de hand van de ontwerpen van 500 jaar geleden. In Vinci is het museum recentelijk opnieuw geopend, waar deze modellen te zien zijn. Erg de moeite waard, vooral met kinderen!

Halverwege de vorige eeuw zijn in een bibliotheek vergeten ontwerpen van Leonardo herontdekt van een tas en die handtas is nu in productie genomen. In productie, dat wil zeggen, in een beperkte oplage van 99 stuks, met de hand gemaakt van het fijnste kalfsleer, met borduursel in leer en afwerking in messing onder de naam 'Pretiosa', die Leonardo in 1497 aan de tas gaf.

Het modehuis Gherardini dat de tas maakt heeft een bijzondere band met Leonardo, Lisa Gherardini zat hoogstwaarschijnlijk ooit model voor Leonardo als de Gioconda, de Monalisa. Vorige week beleefde de tas haar wereldprimiere in Florence ter ere van Pitti Uomo en Pitti W en in februari start de verkoop. De prijs is nog niet bekend...

klik hier voor de site van Gherardini

klik hier voor de site het Museum Leonardo in Vinci

Een mooi filmpje van National Geographic over de fresco van Leonardo