San Michele Arcangelo

Gisteren, 29 september was de dag van San Michele Arcangelo, Aartsengel Michael en het was weer een fantastische dag die paste als een puzzel.

San Michele Arcangelo, Lorenzo Credi, Sacrestie van de Kanunniken, Dom Florence

Aartsengel Michael, is de Hoofdengel, de engel die in de hierarchie van de engelen het hoogst staat en de mens en het geloof beschermd tegen Satan. Hij heeft Lucifer, die eerst ook een aartsengel was, verdreven en Lucifer is toen Satan geworden.

We werkten voor een heel leuk huwelijk van een heel lief bruidspaar. Mijn taak was de gasten in de bus te begeleiden van de agriturismo in Carmignano tot aan de Kapel van Semifonte in Barberino Val d'Elsa, onderweg te vertellen over de omgeving en de geschiedenis en in de Kapel het huwelijk officieel te vertalen. Wat is dat toch  leuk en bijzonder om  te doen!

In Carmignano werd gisteren de dag van San Michele, de beschermheilige van het dorp, gevierd met een soort palio, maar hier op ezels, de Gara dei Ciuchi.

(Carmignano is een prachtige plaats en leuk om te melden is dat het één van de zes DOCG van Toscane heeft. De Denominazione di Origine Controllata e Garantita is de Italiaanse variant op de Apellation Controlée. De andere vijf zijn veel bekender, zoals de Chianti Classico, de Vernaccia di San Gimignano, de Brunello di Montalcino, de Vino Nobile di Montepulciano en de Chianti. Neemt niet weg dat de Carmignano (Sangiovese gecombineerd met de Cabernet Franc of -Sauvignon en Canaiolo druif) een van de oudste is, omdat de Medici zich al snel prachtige villa's in de omgeving lieten bouwen, zoals Poggio a Caiano en daar hun wijn lieten verbouwen.)


Van Carmignano ging de route langs Prato en Florence, dwars door de Chianti naar Barberino Val d'Elsa en vanuit daar naar de Kapel van Semifonte, opgedragen aan niemand anders dan... Aartsengel Michael.

De koepel is een heel bijzonder, naar de verbeelding sprekend bouwsel, op een intrigerende plek. Op de heuvel waar de koepel in 1594 gebouwd is door Santi de Tito, was namelijk sinds 2012 een verbod op alle bebouwing gelegd. In 1202 maakten de Florentijnen daar de jonge bloeiende stad Semifonte met de grond gelijk, letterlijk met de grond gelijk. Geen steen bleef er over. Veel  stenen werden hergebruikt om de vestingmuren van het prachtige Barberino te bouwen. Een groene heuvel bleef over. Een prachtige heuvel met gras en struiken en bomen en verder niets.

In 1594 ontving Giovanni di Neri Capponi, de kanunnik van de Dom van Florence, de Santa Maria del Fiore, na jarenlang zeuren eindelijk van Groothertog Ferdinand I de toestemming om het herdenkingsmonument aan Semifonte te bouwen. Het is een kopie geworden van de koepel van Brunelleschi op schaal 1:8. Alles is hetzelfde, de acht zijden, de dubbele koepel, de balijnen, de lantaarn, maar dan dus in het klein. Hij staat als daar een beetje verloren en vreemd op die heuvel. Misschien heeft het schilderij van Lorenzo Credi, uit de sacrestie van de Kanunniken bijgedragen aan de beslissing de Kapel aan Aartsengel Michael op te dragen.

Semifonte is een mysterieuze plek en al eeuwen onderwerp van onderzoek, speculatie en legendes. Een gebruik is mooi en dat heeft het bruidspaar vandaag ook gedaan: na de plechtigheid zijn ze drie keer rond de kapel gelopen en het zal hen alle geluk brengen!

De weddingplanners: Trouwen in Toscane
De Agriturismo: La Borriana
De lunch in Barberino: Il Canto di Baccio

Een naam als een bus...

De tandarts van de kinderen heet Dottoressa Marmo (dokter Marmer) en dat lijkt me een prima naam die past bij haar beroep. Ik hou van dat soort namen. Soms zijn ze grappig zoals dhr. Baksteen, vlieger bij de KLM.

Hetzelfde dacht ik altijd van Bernardo Buontalenti (1531-1608), een ongelofelijk veelzijdig man, architect, beeldhouwer, schilder, militair ingenieur, scenograaf en kok. Ik vond het zo fantastisch dat zo'n man met deze naam geboren was. Bernard Voltalent!! Helaas is de werkelijkheid een tikje minder lyrisch en heette hij bij geboorte Bernardo Buonacorsi, toch is hij de geschiedenis ingegaan en bekend bij iedereen als Bernardo Buontalenti.

één van de eerste ontwerpen van Buontalenti die je ziet 

als je vanaf Porta Romana de stad binnenrijdt: 

Het paleis van Bianca Cappello in Via Maggio

Buontalenti is niet de enige die zijn stempel op de stad heeft gedrukt. De eerste was natuurlijk Arnolfo di Cambio die niet alleen beeldhouwer was maar als architect eind 13e eeuw het ontwerp voor de Dom, Palazzo Vecchio, de absis van Santa Croce en de jongste stadsmuren voor zijn rekening nam. Michelangelo die begin 16e eeuw de verdedigingswerken rond San Miniato maakt. Vasari die midden 16e eeuw de Uffizi en de Vasarigang bouwt.

Vasari wordt als hofarchitect na zijn dood  opgevolgd door Buontalenti en het duurde tot ver in de 19e eeuw voordat er weer iemand kwam die het straatbeeld van de stad drastisch veranderde: Giuseppe Poggi. Hij brak de 13e eeuwse stadsmuren van Arnolfo en en hele middeleeuwse wijk in het centrum af in een poging om Florence dezelfde allure te geven als Parijs, een Europese hoofdstad waardig. Maar daarover een volgende blog.

Aan het eind van Via Maggio, hoek met Borgo San Iacopo:

De Buontalenti fontein

In het kader van de opfrissingscursus 16e eeuw was ik onlangs in het Museo degli Argenti (zilvermuseum) wat eigenlijk 'de Prinselijke schatkamer' zou moeten heten, want de verzameling zilveren borden is slechts een kleine greep uit de ongelofelijk gevarieerde verzamelingen die er te zien zijn. Van Cameeen tot fantasie snijwerk in ivoor, van christal tot hardstenen vazen. Ringen, glazen, kandelaars, miniaturen, oneindig. Onze leraar stond lang stil voor een vaas van lapis lazulli gemaakt naar een ontwerp van.... Buontalenti.

De Buontalenti vaas

Vanuit de stad is van alle kanten te zien het fort wat Ferdinando I de'Medici door Buontalenti liet ontwerpen, Forte Belvedere, het lijkt een vriendelijke villa, maar in werkelijkheid is het een onneembare vesting die dreigend boven de stad uit torent. Een vluchthaven voor familieleden en kostbaarheden.

In Via Proconsolo in het Palazzo Nonfinito is een voorbeeld van een Buontalenti-raam te zien.

Na  deze wandeling raad ik aan nog even langs de Gelateria alla Passera te gaan op het Piazza della Passera. Zij hebben het beste Buontalenti-ijs, een recept wat de veelzijdige man ontwierp tijdens een opdracht een uitbundig banket voor de internationale gasten van de familie de'Medici te organiseren.

Bij de banketten zorgde hij niet alleen voor het desert maar ook voor de kostuums en de scenografie van de spektakels om de gasten te amuseren.

Bij de film Vatel moet ik altijd aan Buontalenti denken, aan alles wat hij deed om het de mensen aan het hof naar de zin te maken, ook al speelt het bijna een eeuw later.

klik hier voor de trailer van Vatel

The day after....

Vlakbij het eerste huis waar wij woonden in de Chianti was een leuke trattoria 'La Barracchina' waar we graag en regelmatig gingen eten. De toenmalige eigenaar, Renato, een rustige vriendlijke man, maakte ons wegwijs in de eerlijke casalinga keuken en de Toscaanse seizoensgerechten.

Meestal waren we de enige gasten, soms was er nog één andere tafel bezet, maar ik weet nog goed dat het opeens op een doordeweekse avond totaal bomvol was. We moesten zelfs op een tafeltje wachten. Ongekend. Ik vroeg aan Renato, zonder hem te willen beledigen hoe dat in godsnaam kwam. '15 febbraio!!!' antwoordde hij, alsof dat alles zou verklaren. Het eerstvolgende moment dat ik hem iets langer bij onze tafel kon houden, liet ik hem dit verder uitleggen.

De dag nà San Valentino is het de beurt van de 'amante' om uit eten te worden genomen, maar wel buiten de stad, want daar is het risico op herkenning minder en de Baracchina leent zich daar goed voor, low profile en vlakbij.

Zou dat in de 16e eeuw ook zo zijn gegaan?

Ik denk aan de beroemdste minares uit de geschiedenis van Florence en de'Medici: Bianca Cappello.

Als vijftien jarige ontvluchtte zij het ouderlijk huis om met een Florentijnse edelman te trouwen die haar mee naar Florence nam. Haar vader probeerde haar onder dwang terug naar Venezie te halen en daarom was zij gedwongen zich altijd te verschuilen.

Er wordt gezegd dat de Veneziaanse schone het huis van haar man daarom nooit mocht verlaten, maar dat de oudste zoon van Cosimo. Francesco I haar een keer voor het raam zag staan en op slag verliefd werd. Francesco I was ongelukkig getrouwd met zijn Oostenrijkse Johanna, onder andere omdat zij hem alleen dochters schonk. Bianca op haar beurt was ontevreden met het eenvoudige leven ten huize van de familie Buonaventuri.

Tussen deze twee ontstond een vurige romance. Francesco overlaadde Bianca met mooie juwelen en jurken, maakte haar hofdame en bood haar man een baan aan in Groot Hertogelijke dienst.  Bovendien liet hij een prachtig palazzo bouwen in Via Maggio, vlakbij Palazzo Pitti om zijn minnares dichterbij te hebben.


Buonaventuri sterft onder verdachte omstandigheden en ook Johanna komt door een ongeluk om het leven. De twee kunnen trouwen, eerst in het geheim en een jaar later, in 1579 publiekelijk, maar tegen de zin van de broer van de bruidegom, Ferdinando, Kardinaal te Rome. Hij vindt Bianca maar niets en voorkomt dat haar zoon aanspraak kan maken op troonopvolging of wat voor bevoegdheden dan ook van de familie. Over de herkomst van deze zoon, Antonio, zijn ook nog steeds speculaties. Zou Bianca een zwangerschap geveinsd hebben om Francesco een mannelijke nazaat te geven?

In 1587 komen ook Bianca en Francesco onder verdachte omstandigheden aan hun einde. Een dag na elkaar sterven ze aan een hevige koorts. Onlangs gedaan onderzoek op de twee levers heeft arsenicum aangetoond. Francesco is begraven naast zijn eerste vrouw in het Medici Mausoleum in San Lorenzo, maar aan Bianca is geen staatsbegrafenis gegund. Ferdinando I, de broer, laat in ieder geval graag zijn Kardinaalsjurk in Rome hangen om in Florence de troon te bestijgen.

De Baracchina bestaat nog steeds, nauwelijks hipper geworden qua interieur, maar nu toch wel regelmatig vol, ook op de andere avonden en middagen van het jaar! Het is een typische plek voor de Florentijnen om in het weekend de stad te ontvluchten.

Klik hier voor de site.