Cavalcata dei Magi

In 1459 schilderde Benozzo Gozzoli (1420-1497) in Palazzo Medici-Riccardi (destijds gewoon Palazzo Medici) zijn beroemde fresco met de reis van de drie Koningen in de kleine familiekapel op de eerste verdieping. Het is weer een van die kunstwerken in Florence wat wereldberoemd is vanwege de reproducties op bekers, placemats, kalenders of zoals bij ons thuis.... op onderzettertjes....

De opdrachtgever Piero de'Medici, de vader van Lorenzo Il Magnifico - arme man overigens  die de geschiedenis in is gegaan als Piero de Jichtige- voorzag de kunstenaar van het thema en heel veel is geschreven en gespeculeerd over de reden en de oorsprong daarvan.

In de kapel zien we de optocht van de wijzen langs de wanden van de kapel in de richting van het altaar gaan. Boven het altaar hing ooit een schilderij van Filippo Lippi, een Maria met kind, maar dat bevindt zicgh nu in Berlijn. In de wijzen en hun gevolg is het mogelijk om een aantal gezichten te herkennen. Zo is de schilder zelf te zien, maar ook de opdrachtgever en in een van de wijzen zien we Lorenzo Il Magnifico, als een mooie jonge man, trots te paard.

In een andere herkennen we de Johannes VIII Palaiologos, beter bekend als Keizer van Byzantium, die in Florence het Concilie van 1439 bijwoonde om de kerken van Oost en West te herenigen, maar ook te versterken als vedediging tegen de oprukkende Islam. 

                                            

De derde wijze in de fresco is Josef de Patriarch van Constantinopel, die ook aanwezig was bij het Concilie.

                                                      

Uiteraard wilden Piero met deze opdracht de betrokkenheid van zijn familie bij het Concilie aantonen, de macht, de intelligentie, maar zeker ook de gastvrijheid voor illustere gasten. Een van de inspiraties voor het fresco schijnt ook bij een broederschap te liggen, dat gehuisvest was in de kerk van San Marco, de lekenorde dei Santi Re Magi (de Heilige Wijze Koningen) die de dag van Driekoningen met een fantastische traditionele optocht opluisterden.

18 jaar geleden is de optocht weer in ere hersteld ter gelegenheid van 700 jaar Santa Maria del Fiore (de eerste steen van de Dom van Florence werd in 1296 gelegd) en nu trekt het massa's toeschouwers en is het vaste prik op de laatste dag van de Kerstvakantie. 

Gisteren ben ik met mijn kinderen gaan kijken, samen met honderden Florentijnen, Amerikaanse studenten en vooral Japanse toeristen. We vonden een mooie plek midden op de Ponte Vecchio, nadat we de voorbereidingen op Piazza Pitti hadden gevolgd. 

Het duurde lang, tè lang voor de kinderen, ondanks het spectaculaire vlaggenzwaaien, de vertegenwoordigers van een aantal etnische groeperingen en de 700 figuranten. Het aanbieden van de geschenken door de Wijzen bij de kerststal voor de Kathedraal en het voorlezen van het Evangelie van de Wijzen heb ik dus helaas aan me voorbij moeten laten gaan.

Gelukkig gaf me dat thuis de tijd om de boeken weer eens open te slaan en mijn foto's nog eens te bekijken en de details te zien die hoogstwaarschijnlijk helaas aan velen zijn ontgaan. Hopelijk als u ooit mocht komen kijken kunt u herkennen hoe de optocht op Gozzoli's fresco is gebaseerd.

Ik zet ze even onder elkaar:

Lorenzo Il Magnifico gisteren (let op de kroon)

 

Johannes VIII Palaiologos gisteren (let op de mantel)

Josef de Patriarch (let op de achterflap van de kroon)

San Michele Arcangelo

Gisteren, 29 september was de dag van San Michele Arcangelo, Aartsengel Michael en het was weer een fantastische dag die paste als een puzzel.

San Michele Arcangelo, Lorenzo Credi, Sacrestie van de Kanunniken, Dom Florence

Aartsengel Michael, is de Hoofdengel, de engel die in de hierarchie van de engelen het hoogst staat en de mens en het geloof beschermd tegen Satan. Hij heeft Lucifer, die eerst ook een aartsengel was, verdreven en Lucifer is toen Satan geworden.

We werkten voor een heel leuk huwelijk van een heel lief bruidspaar. Mijn taak was de gasten in de bus te begeleiden van de agriturismo in Carmignano tot aan de Kapel van Semifonte in Barberino Val d'Elsa, onderweg te vertellen over de omgeving en de geschiedenis en in de Kapel het huwelijk officieel te vertalen. Wat is dat toch  leuk en bijzonder om  te doen!

In Carmignano werd gisteren de dag van San Michele, de beschermheilige van het dorp, gevierd met een soort palio, maar hier op ezels, de Gara dei Ciuchi.

(Carmignano is een prachtige plaats en leuk om te melden is dat het één van de zes DOCG van Toscane heeft. De Denominazione di Origine Controllata e Garantita is de Italiaanse variant op de Apellation Controlée. De andere vijf zijn veel bekender, zoals de Chianti Classico, de Vernaccia di San Gimignano, de Brunello di Montalcino, de Vino Nobile di Montepulciano en de Chianti. Neemt niet weg dat de Carmignano (Sangiovese gecombineerd met de Cabernet Franc of -Sauvignon en Canaiolo druif) een van de oudste is, omdat de Medici zich al snel prachtige villa's in de omgeving lieten bouwen, zoals Poggio a Caiano en daar hun wijn lieten verbouwen.)


Van Carmignano ging de route langs Prato en Florence, dwars door de Chianti naar Barberino Val d'Elsa en vanuit daar naar de Kapel van Semifonte, opgedragen aan niemand anders dan... Aartsengel Michael.

De koepel is een heel bijzonder, naar de verbeelding sprekend bouwsel, op een intrigerende plek. Op de heuvel waar de koepel in 1594 gebouwd is door Santi de Tito, was namelijk sinds 2012 een verbod op alle bebouwing gelegd. In 1202 maakten de Florentijnen daar de jonge bloeiende stad Semifonte met de grond gelijk, letterlijk met de grond gelijk. Geen steen bleef er over. Veel  stenen werden hergebruikt om de vestingmuren van het prachtige Barberino te bouwen. Een groene heuvel bleef over. Een prachtige heuvel met gras en struiken en bomen en verder niets.

In 1594 ontving Giovanni di Neri Capponi, de kanunnik van de Dom van Florence, de Santa Maria del Fiore, na jarenlang zeuren eindelijk van Groothertog Ferdinand I de toestemming om het herdenkingsmonument aan Semifonte te bouwen. Het is een kopie geworden van de koepel van Brunelleschi op schaal 1:8. Alles is hetzelfde, de acht zijden, de dubbele koepel, de balijnen, de lantaarn, maar dan dus in het klein. Hij staat als daar een beetje verloren en vreemd op die heuvel. Misschien heeft het schilderij van Lorenzo Credi, uit de sacrestie van de Kanunniken bijgedragen aan de beslissing de Kapel aan Aartsengel Michael op te dragen.

Semifonte is een mysterieuze plek en al eeuwen onderwerp van onderzoek, speculatie en legendes. Een gebruik is mooi en dat heeft het bruidspaar vandaag ook gedaan: na de plechtigheid zijn ze drie keer rond de kapel gelopen en het zal hen alle geluk brengen!

De weddingplanners: Trouwen in Toscane
De Agriturismo: La Borriana
De lunch in Barberino: Il Canto di Baccio

Een naam als een bus...

De tandarts van de kinderen heet Dottoressa Marmo (dokter Marmer) en dat lijkt me een prima naam die past bij haar beroep. Ik hou van dat soort namen. Soms zijn ze grappig zoals dhr. Baksteen, vlieger bij de KLM.

Hetzelfde dacht ik altijd van Bernardo Buontalenti (1531-1608), een ongelofelijk veelzijdig man, architect, beeldhouwer, schilder, militair ingenieur, scenograaf en kok. Ik vond het zo fantastisch dat zo'n man met deze naam geboren was. Bernard Voltalent!! Helaas is de werkelijkheid een tikje minder lyrisch en heette hij bij geboorte Bernardo Buonacorsi, toch is hij de geschiedenis ingegaan en bekend bij iedereen als Bernardo Buontalenti.

één van de eerste ontwerpen van Buontalenti die je ziet 

als je vanaf Porta Romana de stad binnenrijdt: 

Het paleis van Bianca Cappello in Via Maggio

Buontalenti is niet de enige die zijn stempel op de stad heeft gedrukt. De eerste was natuurlijk Arnolfo di Cambio die niet alleen beeldhouwer was maar als architect eind 13e eeuw het ontwerp voor de Dom, Palazzo Vecchio, de absis van Santa Croce en de jongste stadsmuren voor zijn rekening nam. Michelangelo die begin 16e eeuw de verdedigingswerken rond San Miniato maakt. Vasari die midden 16e eeuw de Uffizi en de Vasarigang bouwt.

Vasari wordt als hofarchitect na zijn dood  opgevolgd door Buontalenti en het duurde tot ver in de 19e eeuw voordat er weer iemand kwam die het straatbeeld van de stad drastisch veranderde: Giuseppe Poggi. Hij brak de 13e eeuwse stadsmuren van Arnolfo en en hele middeleeuwse wijk in het centrum af in een poging om Florence dezelfde allure te geven als Parijs, een Europese hoofdstad waardig. Maar daarover een volgende blog.

Aan het eind van Via Maggio, hoek met Borgo San Iacopo:

De Buontalenti fontein

In het kader van de opfrissingscursus 16e eeuw was ik onlangs in het Museo degli Argenti (zilvermuseum) wat eigenlijk 'de Prinselijke schatkamer' zou moeten heten, want de verzameling zilveren borden is slechts een kleine greep uit de ongelofelijk gevarieerde verzamelingen die er te zien zijn. Van Cameeen tot fantasie snijwerk in ivoor, van christal tot hardstenen vazen. Ringen, glazen, kandelaars, miniaturen, oneindig. Onze leraar stond lang stil voor een vaas van lapis lazulli gemaakt naar een ontwerp van.... Buontalenti.

De Buontalenti vaas

Vanuit de stad is van alle kanten te zien het fort wat Ferdinando I de'Medici door Buontalenti liet ontwerpen, Forte Belvedere, het lijkt een vriendelijke villa, maar in werkelijkheid is het een onneembare vesting die dreigend boven de stad uit torent. Een vluchthaven voor familieleden en kostbaarheden.

In Via Proconsolo in het Palazzo Nonfinito is een voorbeeld van een Buontalenti-raam te zien.

Na  deze wandeling raad ik aan nog even langs de Gelateria alla Passera te gaan op het Piazza della Passera. Zij hebben het beste Buontalenti-ijs, een recept wat de veelzijdige man ontwierp tijdens een opdracht een uitbundig banket voor de internationale gasten van de familie de'Medici te organiseren.

Bij de banketten zorgde hij niet alleen voor het desert maar ook voor de kostuums en de scenografie van de spektakels om de gasten te amuseren.

Bij de film Vatel moet ik altijd aan Buontalenti denken, aan alles wat hij deed om het de mensen aan het hof naar de zin te maken, ook al speelt het bijna een eeuw later.

klik hier voor de trailer van Vatel

Zonnewende

Een zonnewende (Solstitium) is de gebeurtenis waarbij de zon, vanaf de aarde gezien, de noordelijkste of zuidelijkste stand bereikt. Deze stand wordt op de aarde gemarkeerd door de Kreeftskkeerkring (voor het noorden en dus de zomer) en de Steenbokskeerkring (voor het zuiden en dus de winter).

Gisteren was het 21 december, de kortste dag van het jaar, de dag dat officieel de winter begint en dus de dag dat de zon het verst van ons af staat. Het moment van de zonnewende was echter vandaag om 5.30 uur. Vanaf nu zullen de dagen gelukkig langzaam aan weer langer gaan worden omdat de zon zich weer naar ons terug wendt.

Zoals in Stonehenge zijn er over de hele wereld installaties die het fenomeen zonnewende herkennen, maar ook in Florence!!

Wat je niet direct weet wanneer je als gewone toerist, maar ook als doorsnee Florentijn, door de stad loopt is dat er overal zonnewijzers en andere astronomische instrumenten te zien zijn. De meest bekende zijn de openingen in de koepel van de Santa Maria del Fiore, de Dom, en in de koepel van de doopkapel, het Baptisterium, waardoor de zon alleen schijnt tijdens de zomerzonnewende. Het nieuwe Galileo Galilei Museum biedt op haar site een hele mooie rondleiding rond het thema: http://brunelleschi.imss.fi.it/meridiane/indice.html

Mijn astronomische lievelings plek is de façade van de Santa Maria Novella. Hier is een aantal instrumenten heel duidelijk te zien, niet makkelijk te snappen, laat staan uit te leggen. In ieder geval duidelijk te herkennen is een zonnewijzer en een bol om de Equinoxen te meten.

In de tweede helft van de zestiende eeuw heeft de Dominicaner monnik Ignazio Danti deze instrumenten in de façade aangebracht. Hij wilde een manier vinden om de onduidelijkheden rond het maken van de Juliaanse kalender op te lossen. Minder makkelijk te zien, maar wel aanwezig, zijn de openingen in de façade om hele speciale metingen te doen.

En heel duidelijk, rond de middag deze dagen, schijnt de zon 10 minuten lang de kerk in, precies door dat hele kleine gaatje in de muur: de winterzonnewende!