San Giuseppe

Vandaag, 19 maart, is het de dag van San Giuseppe, oftewel Sint Josef en daarom de ware vaderdag. Sint Josef is namelijk niet alleen beschermheilige van timmermannen, meubelmakers, houtbewerkers, economen, werklieden en procureurs, maar ook van vaders, vanwege zijn rol als adoptief vader van Jezus.

Hij wordt altijd beschreven als een bescheiden en rechtvaardig man. Toen hij met Maria trouwen mocht waren alle jonge mannen jaloers en ontdaan. Zo'n oude man met zo'n mooie jonge vrouw! Na het huwelijk kwam hij erachter dat zijn vrouw al zwanger was en besloot hij haar, op advies van een engel die hem in een droom verscheen, niet te 'verwerpen'. In een andere droom werd hij door de engel gewaarschuwd en vluchtte hij met zijn jonge gezin naar Egypte.

Meestal wordt hij afgebeeld als een oude, armoedige man, maar in de San Lorenzo kerk zijn twee bijzondere afbeeldingen van Sint Josef. De ene is het altaarstuk van Pietro Annigoni en een van de weinige moderne werken in een kerk in Florence. Het is 'Sint Josef en kind' uit 1963 waarop Sint Josef is afgebeeld als stoere timmerman die een beschermende hand boven het hoofd van zijn spelende zoon houdt. In het verlengde van de plank die tegen de werkbank leunt lijkt het kruis te zien, even goud als het gouden haar van het kind.

Het andere altaarstuk is van Rosso Fiorentino en is het huwelijk van Maria en Josef, geschilderd in 1523. Hier is Josef ook niet de oude zielige man, die we anders zien, maar een aantrekkelijke jonge man met krullen. Hij is hier eigenlijk alleen aan de staf te herkennen. (Om te bepalen wie er met Maria mocht trouwen werden er stokken uitgedeeld aan de geinteresseerde mannen. Diegene bij wie de stok zou ontluiken, zou haar hand mogen. Vaak zien we jonge mannen, gefrusteerd stokken te breken op schilderijen met dit thema). De overdaad van Rosso Fiorentino, het  'changeant' effect in de kleuren, de lange gezichten, de absurde haartooien en onnatuurlijke poses. De stijl van na de grote Michelangelo, Leonardo en Raffaello, het manierisme.

Op deze fresco van Franciabigio in de Chiostro dei Voti in SS Annunziata zie je stokken op de grond gegooid en rechtsonder zit een man op de grond in een poging zijn stok te breken. De Maria heeft hier geen gezicht meer. Het schijnt dat de schilder het heeft uitgehakt, nadat hij er achter kwam dat de monniken uit het klooster stiekem al naar de fresco waren gaan kijken voordat het af was. 

Nog even terugkomend op Rosso Fiorentino: vaak merk ik dat veel Nederlanders zeggen nooit van hem te hebben gehoord. Maar toch kent iedereen wel dit engeltje ( uit de Uffizi) van kalenders, bordjes en posters:

Vandaag zijn de vaders in Italie getrakteerd op fritelle di San Giuseppe, mierzoete gefrituurde balletjes van rijstmeel, gevuld met room. 

 

(klik hier voor het recept)

p.s. voor een vertaling van het recept ben ik altijd beschikbaar!

Van borrel-les tot winetasting

Na 10 jaar in Italie gebeurt het me nog tè regelmatig dat ik een flater sla met mijn taalfouten. Zo had ik het laatst over het 'kruisen' van Christus, waarop iemand vroeg: 'met wat? Een Maremmano?' en gister vertelde ik over mijn opfrissingscursus, wat voor de toehoorders klonk als borrel-les.

De Maremmana herder, uit de Maremma, Zuid-Toscane

Nou heb ik niets tegen een aperitiefje, maar borrel-les dekt niet echt de lading van mijn cursus over de 16e eeuw. Zo ging de les van gister over de 16e eeuwse schilders en beeldhouwers in Florence. Over het manierisme, over de eerste stappen in de richting van de barok, de gierigheid van Michelangelo, de bravoure van Cellini, het lompe van Bandinelli. Over de schilders Santi di Tito, Passignano, Vasari, maar ook Giovanni Stradano (de Vlaming Jan van der Straet), beroemd vanwege zijn decoraties in Palazzo Vecchio en Alessandro Allori, de leerling van Bronzino.

De Studiolo van Francesco I de'Medici

Allemaal werkten ze in opdracht van de Groothertogen. Francesco I, de zoon van Cosimo I en Groothertog van 1574 tot 1587, liet zijn studiolo, zijn pronkkamer, milimeter na milimeter decoreren door de grootsten van zijn tijd. Interessant al die grote namen die gewoon in opdracht werkten. De Studiolo is een klein zijkamertje van de Salone dei '500 in Palazzo Vecchio en is een wonder. Francesco was vanaf jongs af aan geinteresseerd in de wetenschap en alle schilderijen en beelden in de studiolo hebben daarmee te maken, van de vier elementen tot de alchemie en de sterrenkunde.

Bernardino Poccetti wordt genoemd als een van de meest belangrijke frescoschilders van het einde van de 16e eeuw. Maar is volgens de cursusleider minder bekend. Dat kan. Toch heeft hij de plafonds versierd van kapellen in alle kerken van Florence, van de SS Annunziata tot aan de Carmine, bovendien ongeveer een derde van alle plafonds in Palazzo Pitti en de grot van Bontalenti in de tuinen van Boboli. Als je in de gids van de Touring Club Italiano Bernardino Poccetti opzoekt geeft zijn naam 34 pagina verwijzingen en dat gaat om werken alleen in Florence. Poccetti is een blije schilder, dat zie je aan alles, liefde voor de natuur, voor de omgeving, voor de ruimte die hij moet decoreren. Hij vult de vlakken met een overdaad van figuren en symbolen.

 

De loggia in Castello della Paneretta

Voor één fresco van Poccetti hoef je stad noch kerk in, alleen maar mee te gaan naar een wijnproeverij met rondleiding in het schattige Castello della Paneretta, in Barberino Val d'Elsa. Toen dit in de 16e eeuw van militaire vesting werd omgebouwd tot landhuis werd Poccetti ingeschakeld om de loggia in de binnenplaats te beschilderen. Het kasteel is eigendom van de familie Albisetti die het in 1984 van de Strozzi's kochten. Het is een van de grootste landbouwbedrijven in de omgeving, maar de druiven voor de Chianti Classico (22 hectaren) worden elk jaar met de hand geoogst.

Klik hier voor de site van Castello della Paneretta 

Tussen de cipressen voor het kasteel kun je San Giminiano zien liggen. De bomen zijn eeuwen oud en opgenomen in het Unesco Erfgoed.