con le scarpe tutte rotte
col cappello alla romana
viva viva la Befana...
(De Befana komt 's nachts
met haar helemaal kapotte schoenen
Met haar Romeinse hoed
Lang leve de Befana)
Zo kent elke Italiaan het versje, ook al wordt eigenlijk alleen de eerste regel gebruikt. Een goede vriend van mij (ja, die ene die in de zaak van het 'Monster' heeft moeten getuigen) wist nog een echte oude Toscaanse versie:
...la befana sù pe' poggi
la m'ha detto che veniva oggi
con le scarpe tutte rotte
la m'ha detto che vien di notte...
(De befana langs de heuvels
ze zeggen dat ze vandaag komt
Met haar helemaal kapotte schoenen
ze zeggen dat ze 's nachts komt)
De Befana is, welk liedje je ook zingt, een oude heks op kapotte schoenen. Vaak wordt ze afgebeeld met een bezem, maar de echte loopt over de daken met haar ezel en laat kleine kadootjes en snoepjes door de schoorsteen vallen in de sok die de kinderen aan de haard hebben opgehangen. Voor het ezeltje ligt wat hooi klaar en voor de Befana een glaasje wijn. Stoute kinderen krijgen niets, alleen een stukje houtskool.
Het idee klinkt bekend, de angst van de kinderen ook en de manier waarop die angst door de ouders werd gebruikt was hetzelfde als in Nederland. Een zwarte Piet of een oude heks over het dak, de roe of een stuk houtskool, allemaal doodeng!
De Befana was ooit hèt belangrijkste verwenmoment voor Italiaanse kinderen, zoals Sinterklaas dat in Nederland was, maar de Kerstman heeft ook hier belangrijk terrein gewonnen. Toch bestaat ze nog steeds en is de Befana een feestdag die de kerstvakantie afsluit. Vanaf nu wordt alles weer normaal.
Maar, de Kerstman is een derivaat van onze Sinterklaas en de kleur rood is niet vanwege de sponsoring door Coca Cola, maar gewoon een afleiding van de rode koormantel van de bisschop. Santa Claus is Sint Nicolaas!
De Befana komt van iets anders. Haar naam is afgeleid van Epifania, driekoningen, 6 januari, de dag dat de drie wijzen uit het oosten met hun geschenken bij het kindje Jezus aankomen. Haar verschijning als oude heks symboliseert het oude jaar dat voorbij is. Op naar een nieuw jaar, een nieuwe oogst!
De mooiste theorie van haar herkomst is het verhaal van de drie wijzen, op zoek naar het kindeke, die aankomen bij een oude vrouw en haar de weg willen vragen, maar zij jaagt hen weg van haar huis. Het oude vrouwtje wordt achteraf door schuldgevoel overmand en besluit de mannen te volgen, met medeneming van een zak met snoepjes en cadeautjes voor het kindje. Onderweg laat ze bij elk huis iets achter uit angst het echte kindeke over te slaan en nu nog steeds is ze op zoek.....
Gentile da Fabriano: Adorazione dei Magi (Uffizi, Firenze)
Nessun commento:
Posta un commento